Nasza oferta
Bank centralny
Znaczenie banku centralnego dla zwykłego obywatela
Na ogół zaprzątamy sobie głowę wysokością rat do spłacenia czy poziomem oprocentowania lokat lub kont oszczędnościowych, spoglądamy na stan konta bankowego lub zawartość portfela. Rzadko kiedy zastanawiamy się natomiast nad tym, jak na te rzeczy wpływają wydarzenia gospodarcze w kraju i na świecie albo decyzje podejmowane przez Narodowy Bank Polski, który pełni w naszym kraju rolę banku centralnego.
Informacje ze świata makroekonomii i globalnych finansów interesują „przeciętnego Kowalskiego” przeważnie tylko wtedy, gdy zbliża się termin spłaty kolejnej raty jego kredytu zaciągniętego w walucie obcej i chciałby on, by cena waluty, a tym samym wysokość raty, była jak najniższa. Tymczasem sytuacja makroekonomiczna ma wielki wpływ na ceny w sklepach, pośrednio także na stabilność zatrudnienia i wysokość wynagrodzenia. Przekłada się również na działania Narodowego Banku Polskiego i Rady Polityki Pieniężnej.
Warto choć nieco wiedzieć, co to znaczy, że NBP pełni funkcję banku banków, banku państwa albo jest określany bankiem ostatniej szansy.
Emisja pieniędzy
Zacznijmy od rzeczy zupełnie podstawowej dla współczesnych finansów – emisji pieniędzy, Takie prawo przysługuje tylko bankowi centralnemu. To od niego zależy wygląd banknotów i monet, gdzie i z czego zostaną wyprodukowane, jakie zabezpieczenia przed fałszerstwem zostaną w nich zastosowane i ile znajdzie się ich w obiegu.
Odstępstwo od wspomnianej reguły pojawiło się wraz z wprowadzeniem waluty euro i powstaniem tzw. strefy euro. W jej obrębie nie ma znaczenia, który z banków centralnych leżących na jej terenie wyemitował dany banknot czy monetę. Środki płatnicze wyemitowane przez bank centralny jednego z członków strefy euro mają takie same znaczenie, jak te wypuszczone przez bank centralny innego kraju.
Troska o stabilność systemu
Bardzo istotnym zadaniem każdego banku centralne, a więc i NBP, jest troska o właściwe funkcjonowanie i stabilność systemu bankowego. Wynika to faktu istnienia bardzo silnych powiązań między jego poszczególnymi elementami, czyli mniejszymi i większymi bankami. Wystąpienie kłopotów z wypłacalnością jednego z nich, które nie zostałyby w porę opanowane, mogłoby podważyć zaufanie do całego sektora, wywołać panikę. To mogłoby się przenieść na cały system finansowy państwa.
W tym aspekcie można też wspomnieć, że bank centralny dba, by w obiegu była odpowiednia ilość pieniędzy. Może też swoimi poczynaniami wpływać na kurs waluty danego kraju względem walut innych państw.
Bank państwa
Z racji swojej nadrzędnej roli w systemie bankowym, bank centralny pełni funkcję banku państwa.
Państwo, a ściśle mówiąc wszystkie jego instytucje, też realizują różne rozliczenia finansowe i muszą posiadać rachunki bankowe. Prowadzi je właśnie bank centralny. Jedną instytucji państwa posiadających rachunki w NBP są urzędy skarbowe, z którymi rozliczamy się z podatku dochodowego od osób prywatnych (PIT) lub firm (CIT). Także na konta w NBP trafiają wpływy z podatku VAT, akcyzy i innych opłat na rzecz państwa.
Gromadząc je na swoich kontach, bank centralny może pełnić rolę „gospodarza” budżetu państwa. Przy czym jest ona ograniczona tylko do udostępnienia narzędzi do zarządzania narodowymi finansami. Decyzje o wydatkach podejmują instytucje państwowe.
Aktywna rola banku centralnego pojawia się w chwili, gdy rząd potrzebuje gotówki na obsługę zobowiązań państwa. Wówczas bank centralny współpracuje z ministrem finansów przy emisji obligacji skarbowych, ich przedterminowym wykupieniu i innych kwestiach z nimi związanych.
Dopuszczalne jest także, by w określonych sytuacjach bank centralny ratował państwo pożyczając mu pieniądze. Takie wsparcie ma nie tylko wymiar finansowy, pozwala na regulowanie przez państwo jego zobowiązań, ale i wpływa na jego wizerunku na rynkach międzynarodowych. Inna kwestia, że i w „spokojnych” czasach bank centralny pomaga państwu w jego funkcjonowaniu. Działając jak każda inna firma wypracowuje na ogół zysk, którym często dzieli się z państwem.
Bank banków
W odniesieniu do banku centralnego często można się też spotkać z określeniem bank banków. Współpracuje on bowiem z bankami komercyjnymi na wielu polach. Dysponuje też narzędziami pozwalającymi wywierać „presję” na banki komercyjne. W ten sposób może skłaniać je do określonych działań. Najczęściej spotykane sytuacje, to przekonanie jednego banku do przejęcia upadającej instytucji finansowej lub grupy banków do połączenia się w większy podmiot.
Bank centralny dla podmiotów komercyjnych, to nie tylko srogi nadzorca, ale i usłużny współpracownik. Występując w tej roli, NBP dostarcza bankom komercyjnym zapasów gotówki (także w walutach obcych, bo tylko on utrzymuje bezpośrednie kontakty z bankami zagranicznymi i międzynarodowymi instytucjami finansowymi), ustala wielkość rezerw obowiązkowych.
Inne, często stosowane określenie dotyczące banku centralnego to pożyczkodawca ostatniej szansy. Wiąże się ono z zakresem kompetencji jakie przysługują bankowi centralnemu wobec banków komercyjnych. Może on bowiem udzielać im pożyczek, by ustabilizować ich sytuację, wzmocnić ich rezerwy. Takie rozwiązanie stosowane jest na ogół doraźnie w razie niespodziewanych kłopotów danego podmiotu lub w trakcie realizacji programów naprawczych.
Jak już wspomnieliśmy, takie „punktowe”, adresowane do jednego banku działanie, ma też ogromne znaczenie dla stabilności całego systemu finansowego. Tym większe, im większy jest podmiot, który popadł w kłopoty.
Wizerunek ma znaczenie
Działania banku centralnego przynoszą nie tylko „realne efekty” w postaci wprowadzenia do obiegu określonej ilości pieniędzy, podjęcia przez banki komercyjne określonych działań, ale i kształtują wizerunek danego państwa na arenie międzynarodowej. Jeśli jest on pozytywny, państwo jest postrzegane jako stabilne i wiarygodne, prowadzące przewidywalne i rozsądne działania na rynku finansowym, to ma to wpływ na kurs jego waluty, zainteresowanie zagranicznych podmiotów inwestowaniem na jego terenie. To z kolei rzutuje na rozwój gospodarczy, poziom bezrobocia, wysokość inflacji, możliwości finansowania z budżetu państwa różnych programów socjalnych i wiele innych czynników, które dotykają bezpośrednio przeciętnego obywatela.
Stąd niezmiernie ważne jest, by działania banku centralnego były jasno komunikowane, precyzyjnie uzasadnianie i wyjaśniane, bo decyzje podejmowane w skali makro, na poziomie banku centralnego i rządu, przekładają się na indywidualne losy poszczególnych obywateli.
Strefa Agenta
Skontaktuj się z nami!
Kursy walut
| Kurs walut Notowanie z: 2024-12-03 | |||
|---|---|---|---|
| USD | 4,0803 | 0.06% | 0.0024 zł |
| EUR | 4,2927 | 0.01% | 0.0004 zł |
| CHF | 4,6089 | 0.03% | 0.0012 zł |
| GBP | 5,1726 | 0.28% | 0.0145 zł |
- Proszę wypełnić to pole
- Proszę wypełnić to pole
- Proszę wypełnić to pole
Nasi partnerzy
