Warto wiedzieć
Zastrzeżenie PESEL – co to oznacza?
Kradzież tożsamości i zaciągnięcie zobowiązania w czyimś imieniu, to niezwykle popularne przestępstwo, którego ofiarą może paść każdy z nas. Wprowadzenie obowiązku sprawdzania przez banki i inne podmioty, czy wnioskujący o nowy produkt lub chcący wypłacić większą sumę, podpisujący umowę notarialną nie zastrzegł numeru PESEL, to niezwykle ważny oręż w walce z przestępcami.
Według danych Związku Banków Polskich w 2023 roku odnotowano blisko 10 tysięcy przypadków wyłudzeń kredytów na cudze dokumenty oraz skradzione dane. Łączna kwota, którą oszuści próbowali pozyskać wyniosła aż 291 mln zł. Przytoczone liczby pokazują skalę problemu i uzmysławiają jak duże znaczenie ma możliwość zastrzeżenia numeru PESEL.
Formalnie można to zrobić od 17 listopada 2023 r., ale dopiero od 1 czerwca 2024 r. istnieje obowiązek do sprawdzania, czy PESEL, którym posługuje się klient znajduje się w Rejestrze Zastrzeżeń. Wynika to z ustawy z 7 lipca 2023 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości.
Obowiązek sprawdzenia klienta w rejestrze PESEL dotyczy:
- banków krajowych i zagranicznych,
- notariuszy,
- dostawców usług telekomunikacyjnych,
- instytucji pożyczkowych.
Skutki zastrzeżenia
Po zastrzeżeniu numeru PESEL klient (ani nikt w jego imieniu) nie może skorzystać z nowych produktów bankowych ani wypłacić w oddziale większej kwoty z rachunku. Bank jest bowiem zobowiązany do sprawdzenia Rejestru Zastrzeżeń w następujących okolicznościach:
- przed zawarciem każdej umowy o: rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (ROR) lub rachunek oszczędnościowy, kredyt gotówkowy, kredyt w rachunku ROR (limit), kredyt hipoteczny, kartę przedpłaconą;
- przy tworzeniu aneksu do umowy kredytowej zwiększającego kwotę zobowiązania a także związanego z umownymi wakacjami kredytowymi;
- przed realizacją każdej wypłaty gotówkowej w placówce, jeśli suma wypłat z danego dnia przekracza limit wypłat gotówkowych wprowadzony przez ustawę (trzykrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę). Co więcej, przekroczenie limitu wypłat przy zastrzeżonym numerze PESEL nie pozwala na dokonanie wypłaty gotówkowej w żadnej z placówek także przez kolejne 12 godzin, i to ze wszystkich rachunków.
Ograniczenie związane z wypłatami dotyczy tylko operacji dokonywanych przez doradcę na zlecenie klienta. Nie obejmuje wypłat z bankomatów, również tych, które znajdują się w placówkach. Jeśli wypłaty dokonuje pełnomocnik sprawdzany jest PESEL właściciela konta (lub współwłaściciela), w imieniu którego on działa.
Jeśli weryfikacja dotyczy produktu, który ma więcej niż jednego właściciela, sprawdzane są numery PESEL wszystkich współwłaścicieli i współkredytobiorców.
Natychmiastowe zniesienie zastrzeżenia
System został tak pomyślany, by korzystanie z zastrzeżenia numeru PESEL nie było uciążliwe, nie oznaczało kłopotów zniechęcających do sięgania po tę możliwość. Zastrzeżenie może być w każdej chwili anulowane, np. na czas otwierania rachunku, składania wniosku kredytowego, a następnie przywrócone (możliwe jest ustawienie daty kiedy zastrzeżenie zacznie znów obowiązywać). Ponowne zastrzeżenie numer PESEL możliwe jest już po 30 minutach od jego wycofania.
Kto i jak może zastrzec PESEL?
Numer PESEL mogą zastrzec wszystkie osoby pełnoletnie, którym został on nadany. Można to zrobić w aplikacji mObywatel, na stronie mObywatel.gov.pl lub osobiście w urzędzie gminy.
Wybór drogi elektronicznej wymaga posiadania profilu zaufanego, podpisu kwalifikowanego, e-dowodu lub danych do logowania do bankowości elektronicznej.
Skorzystanie z drogi urzędowej wiąże się wypełnieniem stosownego wniosku. Można to zrobić samodzielnie lub poprosić urzędnika o wydrukowanie gotowego dokumentu z systemu.
Udając się do urzędu, obywatel polski powinien przygotować dowód osobisty (przepisy pozwalają na okazanie go w aplikacji mObywatel) lub paszport. Cudzoziemiec musi posiadać dokument podróży cudzoziemca lub inny dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo. Obywatele Ukrainy lub ich małżonkowie bez obywatelstwa ukraińskiego posiadający numer PESEL ze statusem UKR, ale nie dysponujący żadnym z wyżej wymienionych dokumentów, powinni okazać dokument, na podstawie którego ustalono ich tożsamość przy nadawaniu statusu UKR.
Przepisy dopuszczają możliwość zastrzeżenie numeru PESEL innej osoby, ale musi to być dokonane w urzędzie gminy. Takie prawo przysługuje opiekunom prawnym lub kuratorom osób częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolnionych, a także pełnomocnikom posiadającym pełnomocnictwo szczególne.
Zastrzeżenie czy jego odwołanie zawsze są bezpłatne. Jeśli usługa jest realizowana w urzędzie gminy urzędnik powinien wydać potwierdzenie zrealizowania dyspozycji.
Weryfikacja zapytań
Możliwe jest sprawdzenie, kto i dlaczego w określonym przedziale czasu weryfikował zastrzeżenie naszego PESEL-u. Można to zrobić zarówno w Internecie, jak i w urzędzie.
Robiąc to samodzielnie online, po zalogowaniu się do systemu należy określić przedział czasowy, dla którego chcemy wyświetlić dane a następnie złożyć zamówienie. Dokument zostanie dostarczony w ciągu 9 godzin na skrzynkę ePUAP.
Wybierając drogę urzędową, trzeba sporządzić samodzielnie wniosek (nie ma oficjalnego wzorca) podając w nim swoje dane personalne, numer PESEL oraz adres korespondencyjny. Ważne, by dokument był własnoręcznie podpisany i zaadresowany do Departamentu Transformacji Cyfrowej Ministerstwa Cyfryzacji (ul. Królewska 27, 00-060 Warszawa). Informacja powinna zostać przekazana w ciągu miesiąca od daty złożenia wniosku.
Korzyści z zastrzeżenia numeru PESEL
Zastrzeżenie numeru PESEL ochroni przed nieuprawnionym wykorzystaniem go przy zaciągnięcia kredytu albo pożyczki, zamawianiu kopii karty SIM czy podpisywaniu aktu notarialnego dotyczącego nieruchomości. W żaden sposób nie blokuje możliwości rejestracji do lekarza, realizacji recepty czy załatwienia spraw urzędowych. Trzeba o tym pamiętać, bo nie można wykluczyć, że oszuści wymyślą jakiś scenariuszy nawiązujący do tych sytuacji i będą go próbowali wykorzystać do zdobycia numeru PESEL.
Wprowadzone rozwiązania to niezwykle ważne zabezpieczenie przed kradzieżą tożsamości. Warto skorzystać z tej usługi, aby chronić siebie i swoje finanse przed potencjalnymi zagrożeniami. Jeśli podmioty zobowiązane do weryfikowania zastrzeżenia będą to robiły skrupulatnie i my sami dochowamy podstawowych zasad bezpieczeństwa, to oszustom będzie bardzo ciężko zaciągnąć zobowiązanie, podpisać umowy wywołujące skutki finansowe.
Troska o własne bezpieczeństwo
W kontekście zastrzegania numeru PESEL i unikania okoliczności, w których można stać się ofiarą przestępstwa warto przypomnieć o podstawowych zasadach bezpieczeństwa:
- nigdy nie należy klikać w linki w wiadomościach pochodzących z nieznanych źródeł;
- hasło dostępu do bankowości elektronicznej powinno być znane tylko nam i posiadać cechy unikalne, trudne do skojarzenia przez osobę postronną. Stąd nie powinny to być imiona własne lub bliskich, daty urodziny członków rodziny;
- trzeba pamiętać, że publiczne sieci Wi-Fi są łatwe do monitorowania przez przestępców i w związku z tym nie jest wskazane korzystanie za ich pośrednictwem z bakowości elektronicznej;
- urządzenia, z których korzystamy winny być wyposażone w programy antywirusowe i cyklicznie nimi sprawdzane;
- nie należy nikomu podawać kodu PIN do karty ani zapisywać go na „plastiku” czy na kartce umieszczonej w portfelu, w którym znajduje się karta.
Dobrym sposobem na ograniczenie ewentualnych strat jest ustawienie niezbyt wysokich limitów wypłat z bankomatów lub czasowe blokowanie karty, gdy pozostawiamy ją w miejscu, gdzie istnieje duże ryzyko, że wpadnie w obce ręce (np. udając się na koncert, zostawiając „plastik” w szafce na basenie).
Mając jakiekolwiek wątpliwości czy podejrzenia należy zaniechać dalszych działań i skontaktować się z bankiem celem opisania sytuacji i jej wyjaśnienia.
Strefa Agenta
Masz pytania?
Skontaktuj się z nami!
Skontaktuj się z nami!
Kursy walut
Kurs walut Notowanie z: 2024-10-29 | |||
---|---|---|---|
USD | 4,0251 | 0.11% | 0.0044 zł |
EUR | 4,3542 | 0.15% | 0.0064 zł |
CHF | 4,6472 | 0.24% | 0.0113 zł |
GBP | 5,2243 | 0.16% | 0.0083 zł |
- Proszę wypełnić to pole
- Proszę wypełnić to pole
- Proszę wypełnić to pole